Wednesday, May 4, 2011

वाध्यताको कसि फलामे साङ्लो जस्तै

आमा मलाई मााफ गर म आाउन सकिन, सानु तिमीले त माफ दिन्छौ होलानी है, वावा म आउने खबरले पक्कै पनि अलि कति खुसी त हुनुहुन्थ्यो होला तर आउन सकिन चाहेर पनि । साथी हो जो मेरो प्रतिक्षामा बस्नु भएको मित्रहरु हो सायद तिमीहरुलाई भन्दा अझ कैयौँ बढि भेट्ने मन मलाई छ, तिमीहरुसंग खेल्ने अनि सँग सँगै रमाउने । साँच्चै जिन्दगीनै अप्राप्तिको खेल हो अरे एउटा गित छ नि सोचे जस्तो हुन्न जीवन, चाहे जस्तो हुन्न जीवन जस्तो भोग्यो त्यस्तै हुँन्छ देखे जस्तो हुन्न जीवन ।
    आज पनि मेरो आँखा ओभानो छैन, आँसु बगिरहेछ विरानो मुलुकमा छु जहाँ मेरो आमा वावा भन्दा भाई बहिनी, अङ्कल, साथीभाई, मलाइ सानो छदा मिठाई ल्याईदिने, स्कुलबाट फर्कन अबेर हुँदा बाबु यहि बस रात परिसक्यो भन्ने गाउँलेहरु अनि त्यो मेरो प्यारो गाउँ भन्दा पनि । तर मेरो आँसुले यहाँको भूमिलाई पनि ओसिलो पारीरहेछ । मलाई लाग्छ मेरो आँसु नै मलाई कमजोर पार्ने साधन हो । मनमा कालो धब्बा छ जसलाई अँह चाहेर पनि हटाउन सक्दिन हिजो जसरी आँसु झर्थे आज पनि मेरो आँखाबाट त्यसरीनै आँसु बगिरहेछ । कुनै दिन मलाई कसैले भनेको थियो केटी मान्छे रोएको पो सुहाउँछ त तर केटा मान्छे भने पटक्कै । त्यो व्याक्य आज पनि बारम्बार सम्झीरहन्छु तर मन उर्लिएर आउँछ आँसुको भेल बनी । मन थाम्न खोज्ने कैयौ प्रयासहरु बालुवामा पानी खन्याए जस्तै भए मेरो लागि । 
    आमा बनमा दाउरा काट्न जानु भएको थियो अरे दाउरा लिएर पनि आउनु भएछ, दाउराको भारी विसाएको केहि छिन्मा नै उहाँलाई गहिरो पिडा भएछ मेरो कारण किनकी सोहि दिन नै म यो संसारको एउटा सदस्य भएर यो भूमिमा टेकेको थिए । आज अर्थात माघ १८ गते त्यही दिन हो जुन दिन मेरी आमाले  पिडादायक क्षणको सामाना गरेर मलाई यो धर्तिमा बास गराउनु भएको थियो । विडम्बना सोहि दिन नै म मेरो आमासँग रहन सकिन, बाबा म  आफ्नो गाउँघर भन्दा टाढा  छु । मैले विर्सीए जस्तै लागेको छ म हुर्किएर खेलेको गाउँलाई माफ गर गाउँले हो म आउँन सकिन तर त्यो गाउँठाउँको माया कति छ त्यो सायद मलाई मात्र थाहा छ । बाध्यतालाई कसले पो पन्छाउन सक्छ र ।
    अस्ति मात्रै फोन भएको थियो घरमा मैले हतारीदै भने “आमा म मर्सि आउँछु सबै कुरा त्यही गरुला”, मैले अड्कल काटीहाले उहाँ नजानिदो पाराले रुदै हुँनुहँन्थ्यो अनि भन्द ैहुँनुहुँन्थ्यो “जाडो छ होला हगि बस्न सक्छ कि सक्दैन” म बोले केहि छैन म आँउछु नआत्ति बस्नु ल ....। कति सपनाहरु गर्भमा नै तुहिन्छन, कति बाध्यताको फलामको साँङ्लाले  बाधिदिन्छन, मनमा अथाहा उत्साहाको भेल हुँदा हुँदै पनि सुकाएर बस्नु पर्ने हुन्छ । जहाँ नियतिले ठग्छ, समयको हुरीले बढारीदिएर एउटा कन्टेनरमा थुपारीदिन्छ सपनाको संसारलाई त्यसैले त आज आँसुको ओइरो  लाग्छ । मैले जिस्कीदै भन्थे सानु म आउन पाउदिन अनि उनी शुरु गरिहाल्थिन देखाउन दुर्दशा हामीसंग कहाँ सत्य बोल्न हुँँन्छर ? मलाई त जे भने पनि त भयो नि है साँच्चै म अभागि......एक छिनमै भाबुक हुन बाध्य बनाउथिन म बोल्थे “छुच्चि जोक्स  गरेको पो” कति जोक्सहरु नै बास्तविकता हुन्छन्, कति विर्सीएर भनिएको कुराहरु नै सत्यताको संसारमा हराएका हुँदा रहेछन् । भविश्यलाई कसले पो देख्न सक्छ र हगी ।
    मेरो शरीर धेरै कोस टाढा छ अहिले जहाँ मेरो मन छ, तन    छ । म एक्लो छु मेरो साथीहरु र भ आफन्तजन अनि गाउँलेहरु भन्दा । म एक परदेशी छोरो हुँ, कहिले धुलो मैलोमा खेल्दै वित्यो होला, कहिले कसैसंग रमाउदै, लड्दै, र कुटर रुदै  बित्यो होला त कुनै बेला रमाएर । खै थाहा भएन कसरी वित्यो मेरो जन्म दिन तर जहा जसरी बिते पनि मोरो आमा,बाबा, हजुरआमाबा, घरपरिवार, आफन्तजन, गाउँले र मेरो सानुसँगै वितेको थियो संगसाथमा ।
      बल्ल मैले थाहा पाए   मैले यो संसारमा पाईला टेकेको दिन तव मेरो मनको मझेरीमा रहेकोे भाबना विचार, र सपनाहरुलाई मनमै कुण्ठीत पार्नु सिवाय केहि गर्न सकिरहेको छैन किनकी विरानो मुलुकमा छु आज सबैबाट टाढिन पुगेको छु । मसंग मात्र मन छ कालो धब्बा लागेको यहि मनले खोज्छ अनेक रहरहरु सम्झदा चरी जस्तै भर्खरै उडेर जाऊँ झै लाग्छ नत म आउँन नै सक्छु । त्यसैले  गाउँले हो मेरो अँसुका मूलहरुलाई रोक्न खोज्दा पनि म असमर्थ हुँन्छु । यहाँ आशाको डोरीमा झुण्डीएर बसेको छु  आमा मन खल्लो नबनाउनु म आउँने छु धेरै नरुनु मेरो जन्म दिनमा मुछेको टीका जस्ताको तस्तै राख्नु है त्यही टीका लगाउन आत्तुर छु, बाबा आमाको हातबाट टीका ग्रहण गर्न पक्कै आउनेछु, खुसीको संसार बोकेर । ओ सानु तिमी त रुदिनौ होलानी है म भन्दा धेरै जान्ने अनि बुझ्ने छौ मलाइ कति सम्झाउन खोस्दथ्यौँ फेरी प्रतिक्षाको फल मिठो हुन्छ अरे, अलिकति दुःख नभईकन त  खुसीको पनि के अर्थ, कहिलेकाहीँ रुनाले त हाँसोको महत्व हुँन्छ जिन्दगीमा दुःख मात्रै हुँन्छ र लाटी । साथी हो मलाई सुनाउँने गर्दथ्यौँ समय नभए पनि एक छिन भेट्न चाही आउनु पर्ला तर जुन दिन तिमीहरु भेट्न खोज्दै छौ त्यो दिन नै म तिमीहरु भन्दा धेरै कोस टाढा छु । त्यो दिन पक्का अउछ हामी संगै हुँनेछौ तिमीहरुको जस्तै मेरो पनि जन्म दिन मान्ने छौ सँगै रहेर ।
-बिश्वास खड्काथोकी

माफ गर प्रिय म तिम्रो हुन सकिन

बिश्वास खड्काथोकी
माया के हो कसलाई माया गरिन्छ, माया किन गरिन्छ ? कसले माया गर्न सिकाउछ मायाको परीभाषा कहाँ छ ? यी प्रश्नहरु अचेल मेरो मनको अदालतमा   उभिरहेको हुन्छ । माया दुई आत्माको मिलन हो, कतै सांसारीक सृष्टिकर्ता हो, दुई मुटुलाई एक वनाउने अनि आफुभित्रै रमाउने, जीन्दगिलाई फलाउने फुलाउने, कसैलाई रुवाउने, कसैलाई हँसाउने, छिनछिनमै तड्पाउने कसैलाई कल्पनाको संसारमा डुलाउने यही नै हो माया म सुन्ने गर्दछु । म यो पनि सुन्दछुकी संसार मायामा नै अडेको छ यी सव कुरा मायाको    परीभाषामा पर्छ या पर्दैन मलाई थाहा छैन । वास्तविक मायाको परिभाषा के हो अहँ म वुझ्नै सकिरहेको छैन सायद मायाको परीभाषा मैले कुनै शव्दकोषमा पनि भेट्न सकेको छैन । त्यसैले खै किन किन अचेल प्रिय तिम्रो माया प्रति मलाई घृणा जागेर  आउँछ  ।
    समय स्वार्थी छ त्यहि समयको डोरीले हामीलाई पासो लगाइरहेछ । समयको वेगलाई समातेर जिन्दगीको यात्रा गर्न विर्सने हो भने साँच्चीकै अन्धकारको भुमरी हाम्रो धेरै नजिक छ । समयको परिवर्तन सँगै मानिसको जीवनमा पनि कायापलट वनाउछ भन्ने कुरा अकाट्य छ । समयलार्ई चिन्न सक्नु पर्छ अरे तव मात्र अफ्नो जीवनलाई सफलताको शिखरमा पु¥याउन टेवा मिल्छ अरे सायद यसमा पनि सत्यताको मात्रा प्रचुर छ । त्यसैले समयले परिवर्तनशील कुराको परिवर्तित ज्ञान बोध वनाउदो रहेछ । समयको उर्लदो छाल सँगै मेरो मगजमा पनि मायाको परीभाषा वेग्लै तवरले वसेको छ । प्रिय तिम्ले मलाई अवसरवादीको संज्ञा दिन पनि सक्छौ तर यो सव समयले सृजना गरेको अनि समयको खेल हो ।
    भन्न त भन्छन चुम्वकको विपरीत धुव्र मिलेझै मानिसमा पनि त्यो लागू हुन्छ भनेर तर सवै कुरा एसैको आधारमा परीभाषित हुन्छ भन्नु बेकार हो । जीवन जिउने क्रममा आरोह, अवरोह त एउटा पाटो रैछ भन्छन् सघर्ष नै जिन्दगी हो । म मेरो लागि मात्र होइन हजारौको लागि संघर्षको बाटो तय गर्दै छु, यसमा पनि मैले अफ्नै मायाको परीभाषा गाँसेको छु । मैले देखेको छु र भोगेको पनि एउटा धनी र गरीव विचको खाडल, हुने खाने र हुँदा खानेहरु विचको खाडल आदर्श र व्यवहार विचको खाडल साँच्चै यो खाडलमा म भारीका भारी माटो हालेर टम्मै पार्न चाहान्छु । त्यसैले म आन्दोलनमा छु प्रिया जुन आन्दोलन यहि विभेद निमिट्यान्न पार्नको लागि अगाडी वढीरहेछ म आन्दोलनलाई सफल पार्न कम्मर कसेर लागेको छु जहाँ हजारौको साथ मागेको छु असल विचारको सयांै थुंगा फुलाउने धुनमा, गलत प्रवृत्तिलाई भड्खालोमा हाल्न ।
    माया नगर्ने होइन मेरो मन भित्र मायाले नै राज गरेर वसेको छ प्रिया । माया त पशुले पनि गरेको हुन्छ जो हामी भन्दा अन्जान छ, वैचारिक दुनियाँ भन्दा कति पिधमा छ तर एउटा भैसीले पाडोलाई दुध खुवाएर होस, चरीको बचेरालाई मुसलधारे पानीमा पनि गुंड बनाएर टाढाटाढाबाट एक एक गेडा चारो लिइ खुवाएर किन नहोस माया गरिरहेको हुन्छ के तिमीले देखेका छौ तर म त मानिस हँु । तिम्रो र मेरो मायाको परीभाषा यहाँ निर फरक छ प्रिया तिमी मेरो हात समाएर, मलाई हेरेर बसीराख भन्छौ तर म हजारौलाई माया गर्ने सपना बुनिराखेको हुन्छु, तिमी मेरो आँसुमा आँसु मिलाउ मलाई जीन्दगिभर माया गर भन्छौ तर म लाखौ दुःखीको पींडा निको पार्न मलम पट्टि खोजिरहेको हुन्छु तर तिमी मलाई मात्र हँसाइराख भन्छौ । म हजारौ दुःखीहरुको आँखामा आँसु हेरेर तिम्रो आँसु पुछी वस्न सक्दिन,   हजारौको विलौला चित्कार वेदनालाई पन्छाएर तिमीलाई खुशी वनाउन पनि म सक्दिन । के यो माया होइन, की म सत्य माया गरिरहेको छैन । मायाको यी परीभाषहरु पालेर राखिरहदा तिमीलाई कसरी माया गरु भन त ।
    तिमीले म प्रति देखाएको र मलाई दर्शाएको मायाप्रति एक रत्तिपनि गुणासो छैन प्रिया । मैले सानो मुखबाट तिमीलाई सुझाबको वर्षा गराउनु प¥यो भने माया एउटालाई हँसाउनको लागि होइन सारालाई खुशी वनाउनको निम्ति गर्ने गर, माया पवित्र छ । एउटा संकुचित परिभाषामा कैद गर्नाले साँच्चै यसको न्याय हुन सक्दैन होला । त्यसैले मैले भोगेको र गर्ने भनिएको माया अनि तिम्रो साघुरो घेरामा कैद भएको मायाको कहाँ छ त मिलन विन्दु ? तिमीलाई माया नै गर्दिन भनेर त मैले पनि कहाँ भनेको होर प्रिया तर तिम्लाई मात्र होइन तिमी जस्ता हजारौ लाखौलाई मैले माया गरिरहेको हुन्छु । मत माया गर्ने मान्छे सरक्षण खोजिरहेको छु तिमीलाई पनि अंगाल्न चाहिरहेको छु मायारुपी अगांलोमा । तिम्रो पनि साथ चहिरहेको छु । यानीकि तिमीमा मात्र मेरो माया कैद हुने छैन ।

सिद्धान्त किन लेखमा मात्र सिमीत

बिश्वास खड्काथोकी
हामी वजारमा छ्यापछ्याप्ती अखवारहरु पाउँछौ, कितावका ठेलीहरु कुनै पुस्तक पसलमा मात्र होइन अक्षर चिन्न जान्नेको घरघरको ¥याकमा थन्किएर रहेको छ । ती कितावहरुमा  हामीले यसो नजर लगायौं भने दुनियाँ अटेका हुन्छन् पानाका अक्षरहरुमा, देश, विदेश, समाज, परिस्थिति, दर्शन, मनोविज्ञान, राष्ट्रका कहालीलाग्दा घटनादेखि लिएर लाजमर्दा कुराहरुको संगालो के नै वाँकी हुन्छन् र त्यहाँ । छूत अछूतका कुरा, ओहदा, मर्यादाको कुरा, हत्या र वलात्कारका कुरा, दोषि माथि शव्दले हानेको छुराधेरै भेट्न सकिन्छ ती पानाहरुमा ।
    देशि होस या विदेशी, सवै कविहरुले मनछुने शव्दहरुको चयन गरेर, कसैलाई व्यङ्ग हानेर, कसैलाई माथि उचालेर, कसैलाई पछारेर, खसालेर के गर्न मन लाग्छ त्यही गरेर शव्दजालहरु बुनेका हुन्छन्  कुनै एक समारोहमा, मानिसको हुलहरुमा तालीका सत्कारहरुले पनि सम्मान पाउछन् । तर आज यी शव्दहरु केवल किताव र अखबारको पानामा मात्र कैद भएको छ अनि सार्थकताको संसार लेखबाट टाढा भागेको छ । जहाँ सुन्दर समाजको खाका निर्माण गरिएको हुन्छ, समुन्नत र शान्तिपूर्ण राष्ट्रको निर्माण गर्ने अभिभारा व्यक्त गरिएको हुन्छ, देशका शोषक, देशद्रोहिको लागि औला ठडाईएको हुन्छ, मानिसको कौतुहलता र जिज्ञाशा मेटाउन प्रयत्न गरिएको हुन्छ । तर यी सवै प्रयासहरु केहि छिनको रङ्गमञ्चमा रङ्गिएर फेरी उही मात्र कागजको खोष्टामा थन्किन्छ कहिल्यै उठ्न नसक्ने गरि ।
    आज देशको के हाल छ ?... समाजको बेहाल, वेताल भद्रगोलको स्थिति कसलाई पो थाहा छैन । कुन विद्धावान, लेखक र कुन कवि विज्ञ छैनन् यसमा त्यसैले त अखबारका पानाहरुमा लेखकका शव्दले रङ्गीएको हुन्छ खवरदारीको आवाज, गरीव, दुःखीहरुको आवाज, आखिर जनताको आवाज मात्र जनतामा पुग्न सक्यो । तर जति लेखहरु वजार र जनताको घरघरमा पुगेपनि सरोकार वालाहरुको कान खुलेन । देश रोइनै रह्यो । भनिन्छ निदाएकोलाई विउँझाउन सजिलो हुन्छ अरे तर निदाएको भान पार्नेहरुलाई कसले पो व्युँझाउन सक्छ र । इनाम वेचेर इज्जत कमाउनेहरुलाई कुन लेखले छुन सक्ला अनि शन्त, महन्त, साधु भएर अरुको सेवामा जीवन वर्वाद गर्नेहरुको मूल्य छैन यहाँ । हारेकोले जित्ने, जो चोर उसकै ठूलो स्वर, कमजोर नै विद्धावान, अपराधि नै पुरस्कृत हुने रित वसेको समाज र हाम्रो  प्यारो शान्तिको देश, बुद्धको देश, वीरताको देशमा जावो एउटा जीबन धान्न धौ धौ परेको लेखकको लेखले किन परिवर्तन गथ्र्यो र । विलाशीताको महल भित्र बसेकाहरुलाई छुन सक्दैन जनताहरुको चित्कार र कोलाहलले । यी लेखहरुले परिवर्तन त त्यसलाई गर्छ जसको धन छैन भावना, इज्जत, प्रतिष्ठा र मन छ ।
    त्यसैले ए सिद्धान्तकारहरुहो, ए खवरदारीका आवाज बुलन्द गर्न अगाडि सर्नेहरुहो हेर त तिम्रा हालत कति कहलिलाग्दा लेखहरु लेखेपनि टेर्ने वाला कोही छैन् हाम्रो देशमा । आखिर कुवाको भ्यागुतो कुवामै भनेझै भएको छ । तर ईतिहासको जुन सुकै परिवर्तनमा पनि लेखकको भूमिका अहम रहेको ज्युँका त्युँ छ । अव त कलमी आन्दोलन नै गर्नु पर्ला कलमविरहरुले । भनिन्छ तरबार भन्दा कलम वलियो हुन्छ अरे विश्व निरङ्कुश हिटलरले समेत म कसैसँग डराउदैन तर कलम सँग डराउँछु भन्थे । यसले पनि के प्रमाणीत गर्छ भने एउटा सेतो कपीमा सानो कलमले कोरिएको लेख त्यति कमजोर हुँदैन । हाम्रै देशको कुरा गर्नेहो भने पनि भर्खरै राजतन्त्र अन्त्य र गणतन्त्र संस्थागत गर्नको निम्ति पनि मिडीया र          कलमवीरको महत्वपूर्ण भूमिका रहेको कुरा जो सुकैले पनि सहज स्वीकार गर्न पछि पर्दैनन् । देश  संविधान निर्माणको चरणमा छ तर भ्रष्टचारको दागवत्ति दिन सकिएन, गरीव दुःखी निमुखाहरुको वर्षौ देखि चुहिएको छानो छाउँन सकिएन । विदेशका वेल्चा खन्न र ट्वाइलेट सोर्न जानेको हुल रोकीएन शाशन फेरीयो नीति फेरीएन, सरकार फेरीयो थिति फेरीएन, खाम फेरीयो चिठ्ठी फेरीएन त्यसैले परिवर्तनका लागि कवि, लेखकहरुको लेख फेरीयो तर जनताका चित्कार उस्तै रह्यो । देशको हाल वेहाल नै रह्यो, भ्रष्टचार झन मौलाउदै गयो, देशको सिमाना मिच्चिदै गयो, जुन लेखले खवरदारी गरेपनि देशको हाल आखिर उस्तै रह्यो । आखिर किन ?  गाउँ गाउँ टोल टोलमा बस्ने सोझा साझा जनताले मत दिएर पठाएका सभासदहरुले संविधान लेख्ने कार्यमा चासो दिएका छैनन् । त्यसैले लेख केवल लेखमा मात्र सिमित हुँदा सविंधानको न्वारन हुन सकेन, ए संविधान प्यासी, कलमविर, सिद्धान्तकारहरु हो फेरी एक चोटी खवरदारी गर्ने वेला आएको छ । खबरदारीको आवाज बुलन्द गरौ ।

२०६८ सगै सुरु गरौ





२०६७ को अन्त्य सगै पुराना तिक्तता बिसर्जन गरौ सबै!२०६८ को बिहानी सगै सुरु गरौ विकासको लागि अबै !!
हामी सबै मिलि खाका कोरौं बिकाशको !
खोजौ सबैले बेरोजगारी र गरिबि उन्मुलन निकाशको !!
उन्नति प्रगतिका लागि बन्नु पर्छ सबैको राम्रो मति !
राम्रो गरे देश संमृद्ध हुनेमा छैन शंका कतै रति !!
२०६८ मा  प्रण गरौँ नेपालका लागि सवै मिलि !
बनाउ हातमा हात राखेर यो देशलाई झिली मिलि !!
जोश भरौं कलम लिनेहरु कलमलाई !
होस् गरौ राजनीति गर्नेहरु भाबिस्यलाई !!

निस्वार्थ भावले जुट्दै सप्रिंदा मति सबैको  !
संमृद्ध हुन्छ यो देश छैन शंका रति कतैको  !!

कुटो कोदालो लियर निस्क किसानहरु ! 
उन्नत्तिको भाव निकालेर निस्क मजदुरहरु  !! 
सुरु गर उद्योग धन्दा पुंजी हुनेहरु !
स्वदेसमै बोलाऊ बिदेशिएका युवा बरु !
सुरक्षा देउ, राज्य गर यिनको प्रचार !
 जित्ने छौ, पछि भएपनि यो संसार !!